BELLA CIAO : « Istòria d’un cant »

Bella ciao es una cançon italiana. D’origina tradiconala e populara, coneguèt una molonada de versions a travèrs las pontannadas, sovent d’un biais protestatari. Foguèt cantada per las mondine, las sasoniaritz rebugadas e transplantadas de ris trabalhant dins las risièras de la planura del Pò, puèi tornèt lo cant dels partisans italians.

Version originala de las mondine :

Es una cançon de protèsta piemontesa, escricha per una persona anonima, coma sovent los cants populars. Exprimís la protèsta de las mondine contra las condicions peniblas de trabalh: las femnas devián demorar corbadas la jornada tota, dins l’aiga fins als genolhs, jos l’agach e los escarnis dels susvelhants. Las condicions de trabalh e de vida de las mondine son mostradas pel film Ris amar de Giuseppe de Santis, cap d’òbra del neorealisme italian.

Version originala de las mondine   Alla mattina appena alzata O bella ciao bella ciao bella ciao,ciao ciao Alla mattina appena alzata In risai mi tocca andar E fra gli insetti e le zanzare O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao E fra gli insetti e le zanzare Un dur lavoro mi toccar far Il capo in piedi col suo bastone O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Il capo in piedi col suo bastone E noi curve a lavorar O mamma mia o che tormento O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao O mamma mia o che tormento Io t’invoco ogni doman Ma verrà un giorno che tutte quante O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Ma verrà un giorno che tutte quante Lavoreremo in libertá.

Revirada occitana Lo matin, a pena levada O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Lo matin, a pena levada A la risièra me devi anar E demest los insectes e los moissals O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao E demest los insectes e los moissals Un dur trimadís me devi far E lo cap-mèstre quilhat amb son baston O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao E lo cap-mèstre quilhat amb son baston E nosautras corbadas a trabalhar O bona maire quin torment O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao O bona maire quin torment Te prègui cada jorn Mas veirás qu’un jorn tantas que sèm O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Mas veirás qu’un joen tantas que sèm Trabalharem en libertat.

Version adaptada dels partisans : sus l’aire de la cançon tradicionala, las paraulas foguèsson escrichas per la lucha antifascista.

Stamattina mi sono alzalto O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao Stamattina mi sono alzalto E ho trovato l'invasor O partigiano portami via O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao O partigiano porta mi via Ché mi sento di morir E se io muoio da partigiano O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao E se io muoio da partigiano Tu mi devi seppellir E seppellire lassù in montagna O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao E seppellire lassù in montagna Sotto l'ombra di un bel fior E le genti che passeranno O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao E le genti che passeranno Mi diranno: che bel fior È questo il fiore del partigiano O bella ciao, bella ciao, bella ciao ciao ciao È questo il fiore del partigiano Morto per la libertà.

Un matin, me soi desrevelhat O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Un matin, me soi desrevelhat E trapèri l’envasidor Ò partisan mena me O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Ò partisan mena me Que me vesi morir E se morissi tal un partisan O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao E se morissi tal un partisan Me deurás rebondre E me rebondre amont dins la montanha O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao E me rebondre amont dins la montanha Jos l’ombra d’una bèla flor E las gens que passaràn O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao E las gens que passaràn Me diràn: “Quina bèla flor” Es la flor del partisan O bella ciao bella ciao bella ciao, ciao ciao Es la flor del partisan Mòrt per la libertat.

-L’expression “Bella ciao” en italian es pas comuna: en intervertissent los dos mots, trapam “Ciao bella” que se pòt revirar per “Adiu ma bèla”.

BELLA CIAO e lo militantisme politic:

En França ( e tanben en Occitània), aquela cançon demòra ligada a l’esquèrra e mai al movement anarquist e sovent cantada al temps de las manifestacions. Es tanben entonada dins los acamps del partit socialista françés. Seriá considerada pels militants d’aquel tala una alternativa a l’Internacionala, mai ligada a l’esquèrra extrèma, e al Cant dels partisans, considerat coma mai triste e mornaròs. Podèm trapar un molon de versions d’aquela cançon tala la del grop Banda Bassotti (que ne podèm veire la videò aicí).

Banda Bassotti es un grop de ska-punk italian. Lors cançons son generalament de natura politica. Tornam prene los tèmas del comunisma e de l’antifascisma. Un fum de lors cançons parlan d’America latina e dels problèmas que s’i trapen. Lor nom ven del nom italian dels Rapetou, los personatges de Disney…

Discografia de Banda Bassotti

• 1991: Figli della Stesa Rabbia
• 1993: Bella Ciao
• 1994: Avanzo de Cantiere
• 2001: Un Altro Giorno d’Amore
• 2002: L’Altra Faccia dell’Impero
• 2003: Así es mi Vida
• 2004: Amore e Odio
• 2005: Baldi e Fieri
• 2006: Vecchi Cani Bastardi
• 2008: Viento Lucha Y Sol

-Vos conselhi d’escotar aquel grop terrible (subretot lo disc : Así es mi Vida)!!!

LOS NENETS

LOS NENETS, PÒBLE D’ELEVAIRES DE RĒNS

-Aqueste tèxt ven d’un article legit dins una revista fòrça intellectuala nomada : Questions de femnas…Aquò es tot un programa e coma aviái de temps per legir als comuns (lo sol endrech ont pòdi soscar en patz totala entre ieu), trapèri qualques punts interessants. Decidèri doncas de partejar aquò amb los legeires qu’an lo coratge de me plan voler legir. Aquò foguèt lo portisson, la tortura comença ara…

-Un jorn de 2001, una femna del nom d’ Astrid Wendlandt, jornalista, rescontra en Siberia per talastre al pè de l’Oral polari, un òme sus un carràs trainat per cinc rèns. Lo Paire Nadal? Non, nècis que sètz, un Nenets (vos deconselhi vertadièrament de far de jòcs de mots amb aqueste mot! Avètz passat l’edat,non ?), ombre venguda del fons del temps…Suspens…Realizèt alara qu’aqueste mond magic dels pòbles del Nòrd Grand èra encara viu. Decidèt doncas de s’interessar de mai prèp e d’anar viure qualques temps amb eles (per far sa polida e escriure un libre). Es estranh perque anèt veire aqueste pòble sonque l’estiu (cal dire que la Siberia per una occidentala !!!) e sa suspresa primièra foguèt de constatar qu’aqueste pòble viviá dins un environament fòrça ostil (A bon en Siberia !!!). Quora arrivèt sa tòca èra pas de menar una enquèsta sociologica (té) mas de viure lor quotidian e de se far acceptar. Deguèt far sas pròvas e mostrar qu’èra una trabalharitz. Doncas aprenguèt a talhar la fusta, tanar las pèls, cóser los vestits…E bé quina aventura !!!

Si que non los Nenets son la minoritat autoctòna la mai nombrosa de l’Artic rus. Son prèp de 43000, que mai d’un tèrç nomadisa encara dins la tondra e vivon de l’abariment de rèns o de la pesca. L’animal (es pas Astrid) lor balha de vestits, de la noiridura e un teulat: lo tchoum (non, ai pas cap de mocador!). Aquesta tenda conica facha de tela de rèn pausada sus de pèrgas farga un illòt plantat al mitan d’aquela tèrras grandas (qu’es polit ¡!!). Un tchoum pòt conténer una dotzenat de personas. L’estiu los rèns migran cap a la mar per fugir la calor (es a dire que la calor de Siberia…) e los moissals e trapar de pasturals fresques. L’ivèrn, caminan cap al Sud per s’aparar del freg e dels blizzards (pas tròp colhons los rèns). Aquestes nomadas parlan lo nenets (e pas l’anglés; quina vergonha!), una lenga orala-altaïca, e son demest los darrièrs autoctòns a aver preservar lor lenga. Mas un fum parlan lo rus, çò que permèt a la nòstra Astrid de poder comunicar…Per eles la nocion de valor de proprietat a la mòda occidentala fa pas cap partit del  lor biais de fonccionar.

Passi un passatge (un passatge se passa totjorn) vertadièrament cagant e nos trapam un pauc mai luènh…

Los Nenets serián los melhors  elevaires de rèns del mond. Sabon parlar a la bèstias e las menar (an vist lo film del tipe que parla a las aurelhas dels cavals o qué ?). Subreviure es un esplech de cada jorn que cal afrontar las atacs de cans salvatjes, los carràs petats e las nafraduras del freg (coneisson pas la crèma NIVÈL. A?). Segon la lor tradicion, se cal trapar una femna d’una autra contrada per portar de la sang nòva e far de mainats polits. Los maridatges son adobats pels parents. Los òmes mostran pas fòrça lor emocion ditz Astrid (ieu pensi que n’an pas). Vòlon subretot trapar una femna que trabalha (existís aquò?), abila e fargar una familha. Per eles, l’amor ven aprèp (e encara…). Aquelas darrièras annadas, l’exòde de las femnas cap a las vilas metèt en perilh la subrevida del pòble (A, aquestas femnas…). La fauta a una vida fòrça regda e al mond modèrn que lor para la man. Alara los òmes se viran cap a l’alcoòl (Aquó me fa pensar a quicòm, pas a vosautres?). Ne venon a vendre lors bèstias per se’n procurar (Alara que poirian vendre las femnas…). A ne creire Astrid (comença de nos far cagar aquesta!!!!!), l’expression “Polida coma una Nenets” deuriá èsser escricha dins lo marbre (Quin marbre?). Astrid contunha de parlar: abans de reculhir lors confidéncias, deguèri daissar lo silenci s’instalar, metre al cabinet mas questions de jornalista! Aicí, un fum de causas se dison amb los uèlhs dins un silenci religiós que marca lo respièch (?????).Visquèri de moments d’intimitat ont aquestas  femnas m’ an exprimit lors espèrs e lors crentas cap a l’avenidor. De crentas que se cristallizan a l’entorn de la societat russa Gazprom (1) coneguda per l’extraccion, lo tractament e lo transpòrt de gas natural. D’efièch, los Nenets vivon sul mai grand jaç del mond (an vertadièrament pas d’astre…). Lo pòble redota que a forar los jos-sòls de la tondrà, Gazprom torne menar a la susfàcia d’espòras d’antrax. Mai coneguda jos lo nom de malautiá del carbon, aqueste bactèri pòt tuar en qualques jorns e se consèrva mai de cent ans dins lo sòl gelat (ai perdut l’enveja de rire…). Malgrat las dificultats , los Nenets vòlon pas daissar lor biais de viure singular. Atal, despuèi mantun generacion, los òmes se trachan dels rèns e las femnas elèvan los mainats, tanan las pèls e fan la cosina. Utilizan tanben l’evòri de las defensas de mamots per far d’amulets e d’esculturas. Demòran lo pilar sus lo qual los òmes s’apièjan per subreviure dins la tondrà.

Paradòxa: se la femna ten la familha, demòra, dins la tradicion, sorga de pecat (vaquí Eva que torna!!!). D’aquesta doctrina resulta una seria de règlas que pareisson estranhas per una Occidentala. Atal, la femna pòt pas encambar d’objèctes (que vòlon dire…), ni far lo torn d’una tenda o, emai, se sarrar d’un carràs sacrat! Atal meteis, s’a sos afars, deu dormir dins un endrech isolat de la tenda familhala. Pels autoctòns, la partida bassa de la femna es bruta (çaquelà es plan util per far de nenets, non?).

Es amb aquesta question intellectuala que s’acaba mon article. Soi decebut que, fin finala, aprenguèri pas grand causa suls Nenets ! Es mai que mai una « nénette » occidentala que parla a las « nénettes » occidentalas. Me diretz : « Vai veire sus inter-nenet e traparàs d’entresenhas ! ». I anèri. E quora ai picat “nenet”, soi tombat sus aquò: Nanet Ièr, rei de França e Princessa Carla Bruneneta !!!

M’en bati, vau veire ma neneta a ieu...

(1) GAZPROM= Vos conselhi de vos entresenhar sus aquesta multinacionala que tala Total e autras fan de beneficis gigantàsses e son a roïnar lo mond nòstre…

PERQUE M’AN PAS DIT (paraulas : A.Martini).

PERQUE M’AN PAS DIT (paraulas : A.Martini).

Coma a totes los ases

L’escòla m’escampèt

Coma a totes los ases

M’an pas res aprés

M’an parlat de la fac

Qu’un blòg seriá fargat :

Ai pas res comprés...Pares...Pares...

Mas perqué, perqué

M’an pas dit a la fac

Qu’i viviá lo Drac ?

Nos contava la Melania

Aquel grand Rei Internet

Mas ieu pro ne sabiá

N’èri pas que son esclauvet

Trapavi pas cap de temps

E voliái pas la misèria

Lo rei es pas que de vent…

Mas perqué, perqué

M’an pas dit a la fac

Qu’i viviá lo Drac ?

E quand serai mai sabent

Engolirai aquel vent

Serai un bon tecnician

D’el Rei farai un can

Melania de sas mans

D’aplaudiments balharà

Al tuaire del Rei pèc

E per ieu pas pus de det...